Cerrahi Olarak Yerleştirilen İşitsel Cihazlar ve İlgili Hizmetler: Haklar ve Sınırlar

İşitme kaybı yaşayan çocukların eğitim ortamlarında “ilişkili hizmetler” (related services) kapsamına hangi desteklerin girdiği, bazen kafa karıştırıcı olabilir.

Özellikle iç kulak implantları veya koklear implant gibi cerrahi olarak yerleştirilen tıbbi cihazlar söz konusu olduğunda, hangi hizmetlerin kapsam dışında bırakıldığını ve hangilerinin hâlâ bir IEP (Bireyselleştirilmiş Eğitim Programı) kararıyla sağlanabileceğini bilmek önemlidir.

1. “İlişkili Hizmetler”in Kapsam Dışı Bıraktığı Uygulamalar

• Cerrahi implant: Cihazın kendisi (koklear implant veya benzeri) ilişkili hizmetler kapsamında değil.

• Optimizasyon ve programlama (mapping): Cihazın işitsel haritalarının ayarlanması veya yazılım güncellemeleri bu tanımın dışında kalıyor.

• Bakım ve onarım: Cihazın periyodik bakımı, pil değişimi, arıza giderme ve cihaz değiştirme işlemleri de “ilişkili hizmet” olarak sunulmuyor.

Bu hizmetler, tıbbi cihaz üreticisinin veya sağlık kurumlarının sorumluluğunda olup mali ve idari yükümlülükleri farklı kanun ve yönetmeliklerle düzenlenir.

2. IEP Ekibinin Takdir Yetkisi ve FAPE Hakkı

Her ne kadar yukarıdaki işlemler “ilişkili hizmetler” tanımına girmezse de:

1. Çocuğun eğitimde Ücretsiz ve Uygun Kamu Eğitim Hakkı (FAPE)’ni alamaması söz konusuysa,

2. IEP Ekibi, cihazın işlevselliğini destekleyen hizmetlerin gerekliliğine karar verebilir.

Örneğin;

• Tercih edilen dinleme pozisyonlarının öğretilmesi,

• İşitsel terapist eşliğinde cihazdan yararlanma stratejilerinin geliştirilmesi,

• Sınıf içi akustik düzenlemeler veya FM sistemleri kullanımı

gibi müdahaleler, IEP Ekibi tarafından “ilişkili hizmet” olarak belirlenirse sunulabilir.

3. Kamu Kurumlarının Cihaz Takibi ve Güvenlik Sorumluluğu

Yasal düzenlemeler, okul veya ilgili kamu kurumlarının şu sorumluluklarını da açıkça tanımlar:

• Sağlık ve güvenliğin korunması: Çocuğun nefes alma, beslenme ve diğer temel işlevleri sekteye uğramasın diye cihaz dışı yaşam destek ekipmanlarını okula giderken de izleme zorunluluğu.

• Aygıtın işleyişinin rutin kontrolü: Dış bileşenlerin (mikrofon, kablo, pil yuvası vb.) hızlıca çalışıp çalışmadığının günlük/pratik kontrolleri, §300.113(b) gereği yapılmalıdır.

Bu takip, çocuğun hem okul hem de taşımalı eğitim sürecinde kesintisiz erişimine hizmet eder.

İşitme kaybı olan çocukların eğitimde tam katılımı, hem tıbbi cihaz desteği hem de eğitsel-işitsel stratejilerin doğru kombinasyonuna bağlıdır. Cihazın cerrahi yerleştirilmesi ve bakımı tıbbi hizmetler alanına girerken; işitsel strateji eğitimi, çevresel düzenlemeler ve bireysel terapi gibi müdahaleler “ilişkili hizmetler” kapsamına dâhil edilerek, çocuğun FAPE hakkı eksiksiz sağlanabilir.