2025 Türkiye’de Tezli ve Tezsiz Yüksek Lisans Rehberi - ALES, Dil ve Diploma Şartları Nelerdir?

Türkiye’de yüksek lisans yapmak isteyenler için tezli ve tezsiz program seçenekleri bulunmaktadır. Bu rehberde 2025 yılı itibarıyla geçerli olan başvuru şartları, program türleri, eğitim süreleri, uzaktan eğitim imkânları, ücret bilgileri ve güncel yasal düzenlemeler ele alınmaktadır.

Tezli ve tezsiz yüksek lisans arasındaki farklar, ALES ve yabancı dil gereklilikleri, başvuru takvimleri ile üniversitelere göre değişebilen uygulamalar anlaşılır biçimde açıklanmıştır. 🎓

Yüksek Lisans Nedir? Tezli ve Tezsiz Programların Farkları

Yüksek lisans, lisans eğitiminden sonra alınan lisansüstü akademik derecedir. Türkiye’de yüksek lisans programları tezli (master with thesis) ve tezsiz (master without thesis) olmak üzere ikiye ayrılır. İkisi de “Yüksek Lisans” diploması verse de amaç ve içerik açısından farklılık gösterir:

• Tezli Yüksek Lisans: Araştırma odaklıdır 🎓. Öğrenciler ders dönemini takiben bir araştırma yapar ve tez yazarlar. Amaç, bilimsel araştırma yapabilme, bilgiye erişme ve yeni bilgi üretme becerisi kazandırmaktır. Program en az 120 AKTS krediden oluşur (yaklaşık 2 yıllık eğitim) ve en az 7-8 ders, bir seminer dersi ile tez çalışmasını içerir. Tez, jüri önünde savunulur. Akademik kariyer veya doktora hedefleyenler için uygundur çünkü doktora programlarına girişte genellikle tezli yüksek lisans şarttır. Tezli programlar daha uzun sürer (genellikle 4 yarıyıl ders + tez), araştırma becerisi ve uzmanlık geliştirir.

• Tezsiz Yüksek Lisans: Ders ağırlıklıdır 📚. Öğrenciler 10+ ders alır ve dönem sonunda bir proje veya bitirme ödevi hazırlarlar (tez yazılmaz). Amaç, mevcut bilginin uygulamadaki kullanımını göstermek ve mesleki uzmanlık kazandırmaktır. Program en az 90 AKTS krediden oluşur (genellikle 1 - 1.5 yılda tamamlanır) ve en az 10 ders ile bir dönem projesi dersini içerir. Dönem projesi, araştırma yerine uygulamaya yöneliktir ve genellikle sadece başarılı/başarısız olarak değerlendirilir (not ortalamasına katılmaz). Profesyonel kariyer odaklı olup, öğretmenlik, yönetim, iş dünyası gibi alanlarda pratik bilgi isteyenler tercih eder. Süre daha kısa ve esnektir, ancak bu diploma ile doğrudan doktora programına geçiş imkânı kısıtlı olabilir (tezli diploma genellikle doktora için gereklidir).

Özetle: Tezli programlar bilimsel araştırma ve akademik gelişim için uygundur, tezsiz programlar ise pratik uzmanlık ve hızlı uygulama için tasarlanmıştır. Tezli yüksek lisans öğrencileri bir danışman gözetiminde tez çalışması yaparken, tezsiz öğrenciler yoğun ders yükünü tamamlayıp bitirme projesi sunarlar. 🎯 Hedeflerinize göre program türünü seçmelisiniz: Akademik ilerleme ve doktora düşünüyorsanız tezli; iş hayatında uzmanlaşma istiyorsanız tezsiz program idealdir.

2025 Yılı İtibarıyla Yüksek Lisans Başvuru Şartları (ALES, Dil, Diploma vb.)

Yüksek lisans programlarına kabul şartları YÖK (Yükseköğretim Kurulu) çerçevesinde belirlenmekte ancak üniversitelere göre detaylarda farklılık gösterebilmektedir. 2025 itibarıyla genel başvuru koşulları şöyle özetlenebilir:

• Lisans Diploması: Başvuru yapacak adayların 4 yıllık lisans diplomasına sahip olmaları gerekir (yurt dışı mezunları için YÖK’ten diploma denklik belgesi istenebilir). Mezuniyet not ortalaması bazı programlarda değerlendirilmeye katılır; örneğin birçok üniversitede lisans not ortalaması başvuru değerlendirme puanının %30-40’ını oluşturur. Genellikle belirli bir minimum not ortalaması şartı yoktur, ancak rekabetçi programlarda fiilen 2.50/4.00 veya üzeri ortalama avantaj sağlayabilir.

• ALES Sınavı: Akademik Personel ve Lisansüstü Eğitimi Giriş Sınavı (ALES) puanı, tezli yüksek lisans başvurularında zorunludur. YÖK’ün belirlediği taban ALES puanı en az 55. Bu puan, başvurulan programın alanına uygun puan türünde olmalıdır (SAY, SÖZ, EA). Üniversiteler senato kararıyla daha yüksek taban puan isteyebilir (popüler programlarda 70+ puan gerekebiliyor).

• Tezsiz yüksek lisans programlarında ise ALES şartı aranmayabilir; YÖK yönetmeliğine göre tezsiz programlara öğrenci kabulünde ALES koşulu koymak üniversitenin insiyatifindedir. Birçok üniversitede tezsiz programlar için ALES istenmez veya kontenjan dolmadığında ALES’siz de kabul yapılır. Eğer istenirse, taban puan genellikle 55’tir. Güzel Sanatlar ve Konservatuvar alanlarında ise özel yetenek sınavıyla öğrenci alan yüksek lisans programlarında ALES şartı hiç aranmaz – bu alanlarda yetenek sınavı ve portfolyo değerlendirmesi yapılır 🎨. (Not: Halihazırda bir doktorası veya tıpta uzmanlığı olanların ikinci kez yüksek lisansa başvurusunda da ALES şartı muafiyeti olabilmektedir.) ALES puanının geçerlilik süresi 5 yıldır (2025’te yapılacak başvurularda 2020 ve sonrası ALES puanları kabul edilir).

• Yabancı Dil: Tezli yüksek lisans programlarında yabancı dil puanı şartı YÖK tarafından zorunlu tutulmaz; ancak birçok üniversite enstitüsü, özellikle eğitim dili İngilizce olan programlarda veya akademik odaklı bölümlerde, başvuru sırasında yabancı dil yeterlilik belgesi istemektedir. Bu genellikle YDS/YÖKDİL (merkezi dil sınavları) veya eşdeğer uluslararası sınavlar (TOEFL, IELTS vb.) ile belgelenir. YÖK’ün belirlediği eşdeğerlik tablolarına göre puan değerlendirmesi yapılır. Örneğin, bazı üniversiteler tezli programlar için en az 50 YDS puanı istemektedir. Bu koşul üniversite senatosu kararına bağlıdır ve programdan programa değişir; pek çok Türkçe tezli program yabancı dil puanı şartını aramazken, bazıları rekabeti filtrelemek için talep edebilir. İngilizce eğitim veren tezli programlara girmek için genellikle YDS/E-YDS 70+ veya TOEFL IBT 80+ gibi daha yüksek puanlar gerekebilir. Tezsiz programlarda ise genelde yabancı dil şartı aranmaz (üniversiteler bu şartı kaldırma eğilimindedir, zira bu programlar daha çok mesleki gelişime yöneliktir. Yabancı uyruklu öğrenciler için Türkçe programlara başvuruda TÖMER gibi Türkçe yeterlik belgesi istenebilir; aynı şekilde eğitim dili İngilizce ise uluslararası öğrencilerden TOEFL/IELTS istenir.

• Değerlendirme ve Diğer Şartlar: Başvurularda adayların başarı puanı; ALES, lisans not ortalaması, yabancı dil ve mülakat/yazılı sınav bileşenleriyle hesaplanır. Örneğin bir tezli program giriş notu hesaplamasında ALES %50, lisans notu %30-40, dil %10-15, mülakat/ bilim sınavı %10-20 şeklinde ağırlıklandırma yaygındır. Birçok üniversitede mülakat veya bilim sınavı uygulanır (ancak bazıları sadece evrak üzerinden değerlendirme yapabilir). Mülakatta adayın alan bilgisini ve motivasyonunu ölçen sorular sorulur; yazılı bilim sınavı da yapılabilir. Bu sınavlarda genelde 100 üzerinden 60 gibi bir baraj puanı olup, altında kalanlar elenir. Nihai yerleştirme puanında belirli bir asgari eşik (örneğin 65/100) aranır; bu puanın altında kalan adaylar başarılı sayılmaz. Ayrıca başvurularda referans mektubu, niyet mektubu, portfolyo gibi ek belgeler istenebilmektedir – özellikle MBA gibi yönetim programlarında niyet mektubu, güzel sanatlar programlarında portfolyo yaygındır. Adayların lisans mezuniyet alanı, başvurduğu yüksek lisans programıyla ilişkili olmalıdır; farklı bir alandan gelenlere bilimsel hazırlık koşulu uygulanabilir (örneğin mühendis olmayan biri MBA başvurunca bilimsel hazırlık dersleri alabilir).

Not: Adaylar, aynı anda birden fazla yüksek lisans programına başvurabilir (genellikle tezli için en fazla 2 farklı program hakkı tanınır) ve kabul alması halinde tercih yapabilir. Başvuru şartları üniversite bazında değişebileceğinden, her üniversitenin ilgili enstitüsünün duyurduğu başvuru kılavuzunu dikkatlice incelemek önemlidir. 📋

Başvuru Tarihleri ve Dönemleri (Genel Bilgiler)

Yüksek lisans programlarına öğrenci alımları genellikle yılda iki kez yapılır: Güz dönemi (sonbahar) ve Bahar dönemi (ilkbahar) için. Başvuru tarihleri üniversiteden üniversiteye farklılık gösterse de genel olarak:

• Güz Yarıyılı Başvuruları: Çoğu üniversitede bahar sonu veya yaz aylarında gerçekleşir. Örneğin bazı okullar Mayıs gibi ilan açarken, pek çoğunda Haziran-Temmuz ayları başvuru dönemidir. Bazı üniversiteler Ağustos sonuna kadar başvuru alabilir. Örneğin 2025-2026 Güz dönemi için İstanbul Teknik Üniversitesi tezli ve örgün program başvurularını 9 Nisan – 30 Haziran 2025 arasında almıştır. Daha küçük üniversitelerde bu süre Temmuz sonuna sarkabilir. Genellikle sonuçlar Ağustos’ta açıklanır ve Eylül’de kayıtlar yapılarak dersler başlar.

• Bahar Yarıyılı Başvuruları: Sınırlı sayıda kontenjanla bahar dönemi öğrenci alımı yapılır. Başvuru duyuruları Aralık başı gibi çıkar; başvurular Aralık ortası – Ocak başı gibi alınır. Örneğin bazı üniversiteler 20 Aralık – 10 Ocak arası bahar başvurularını kabul etmektedir. Bahar dönemi sonuçları Ocak sonunda açıklanır, Şubat’ta kayıt ve ders başlangıcı olur. Ancak her üniversite bahar alımı yapmayabilir; özellikle tezsiz programlar bahar alımlarına daha çok yer verirken, bazı tezli programlar yalnızca güz alımı yapar.

• Özel Durumlar: Bazı üniversiteler yaz okulu döneminde veya yıl boyunca esnek başvuru kabul eden tezsiz programlar açabilir (özellikle uzaktan eğitim tezsiz programlarda esnek takvim olabiliyor). Örneğin ikinci öğretim tezsiz programların başvuruları tezli programlara göre daha erken kapanabilir (İTÜ’de 2025 için ikinci öğretim tezsiz son başvuru 16 Mayıs olarak belirlenmişti). Ayrıca enstitüler, yatay geçiş başvuruları için ayrı takvim açıklar (genelde Güz için yaz aylarında).

Unutmayın: Başvuru tarihleri her üniversitenin lisansüstü enstitüsü tarafından akademik takvimde ilan edilir. 🎯 “Genel kural: Güz alımı için yaz başı, Bahar alımı için yıl sonu başvuru yapılıyor” denebilir. Ancak kesin tarihler ve başvuru süreleri her yıl güncellenir. Adaylar, ilgilendikleri üniversitenin resmi duyurularını takip etmelidir. Başvurular genelde online yapılır ve istenen belgeler sisteme yüklenir; mülakat/ sınav tarihleri ayrıca duyurulur. Son başvuru tarihlerini kaçırmamak için üniversitelerin akademik takvimlerini kontrol etmek şarttır (çünkü bazı okullar başvuruyu erken kapatırken bazıları geç tarihe kadar uzatabilir). 📅✅

Eğitim Süresi, Ders Kredileri ve Tez/Dönem Projesi Yükümlülükleri

Yüksek lisans programlarının süresi ve ders yükü, YÖK yönetmelikleriyle asgari ve azami sınırlarla tanımlanmıştır. 2025 itibarıyla geçerli süre/kredi esasları şöyledir:

• Tezli Yüksek Lisans Süresi: Normal öğrenim süresi 4 yarıyıl (2 akademik yıl) olarak planlanmıştır. Öğrenciler genellikle ilk iki yarıyılda derslerini tamamlayıp seminer dersini verirler, sonraki yarıyıllarda tez çalışmasına yoğunlaşırlar. Azami süre ise 6 yarıyıldır, yani öğrenci en fazla 3 yılda programı bitirmelidir. 4 yarıyıl sonunda derslerini ve seminerini başarıyla tamamlayamayanların programla ilişiği kesilir; aynı şekilde 6 yarıyıl sonunda tezini teslim edip mezun olamayanlar da başarısız sayılır. Yönetmelik gereği tezli program en erken 3 yarıyılda tamamlanabilir (öğrenci tüm derslerini 2 yarıyılda bitirip 3. yarıyılda tezini bitirebilir) ancak pratikte çoğu öğrenciye tez için en az 2 yarıyıl gerekir. Tez dönemine geçebilmek için ders aşamasında belirli bir not ortalaması şartı olabilir (örneğin birçok üniversitede tez aşamasına geçmek için minimum 2.50/4.00 ortalama istenir).

  • Kredi ve Ders Yükü: Tezli yüksek lisans programı en az 120 AKTS kredisinden oluşur. Bu, yaklaşık 8 ders (21-24 ulusal kredi karşılığı) + seminer + tez çalışmasını kapsar. YÖK yönetmeliğine göre en az 7 ders (ülke genelinde yaygın uygulama 7 ders + 1 seminer) alınmalıdır. Her ders genelde 3 krediliktir ve AKTS karşılığı 6-8 olabilir, toplam AKTS 120’ye tamamlanır. Seminer dersi, araştırma becerisi kazandıran, kredili ancak not ortalamasına katılmayan bir derstir; genelde 3. yarıyıl başında seminer sunumu yapılır. Tez çalışması ders kaydı, tez önerisi onaylandıktan sonra her döneme yapılır ve uzmanlık alan dersi ile birlikte sürer. Öğrenciye tez sürecinde bir danışman öğretim üyesi atanır; tez yazım kurallarına uygun şekilde hazırlanır ve jüri önünde sözlü savunma yapılır. Tez başarılı bulunursa mezuniyet onaylanır. Tezden başarısız olan veya savunmaya girmeyen öğrenciye, talebi halinde tezsiz yüksek lisans diploması verilmesi bazı üniversitelerde mümkündür (öğrenci ders kredilerini tamamlamışsa).

• Tezsiz Yüksek Lisans Süresi: Normal süresi 2 yarıyıl (1 akademik yıl), azami süresi 3 yarıyıldır. Yani öğrenci ideal olarak 1 yılda mezun olabilir; en geç 1.5 yılda programı bitirmesi gerekir. En az 2 yarıyıl kayıt olmak zorunludur (tek dönemde bitirilemez). 3. yarıyıl sonunda derslerini ve dönem projesini tamamlayamayan öğrencilerin ilişiği kesilir. Tezsiz programlar daha kısa tutulmuştur; öğrenciler ders yükü fazla olduğu için genelde 2 dönemde tüm derslerini bitirip son dönemde projeyi teslim ederler. Birçok üniversite tezsiz programı 3 dönemlik harç ücreti üzerinden planlar (yani yaz okulu dahil olmadan 1.5 yılda tamamlanacak şekilde).

  • Kredi ve Ders Yükü: Tezsiz program toplam en az 90 AKTS kredisinden oluşur (30 ulusal kredi karşılığı). Bu, en az 10 ders + 1 dönem projesi anlamına gelir. Her ders genellikle 3 kredidir; toplam 10 ders = 30 kredi yapar. Derslerin AKTS karşılığı çoğu programda 90+ AKTS olacak şekilde ayarlanır. Örneğin bir üniversitede tezsiz programda 10 ders alınıp her biri 9 AKTS olsa 90 AKTS tamamlanır. Dönem Projesi: Tezsiz öğrencilerinin tez yerine hazırladığı bitirme projesidir. Proje dersi için kayıt, genelde son yarıyılda yapılır ve öğrenci proje sonunda yazılı bir rapor sunar. Proje dersi notla değil “Başarılı (B) / Başarısız (K)” şeklinde değerlendirilir ve not ortalamasına katılmaz. Her öğrenciye bir proje danışmanı verilir ve proje teslimi genelde ilgili yarıyıl sonunda yapılır. Tezsiz programlarda yeterlik sınavı bulunmaz, ancak bazı üniversiteler program sonunda kapsamlı bir çıkış sınavı yapabilirler (yönetmelik böyle bir imkân tanımıştır) – bu oldukça nadir uygulanır.

• Devam Zorunluluğu: Yüksek lisans derslerinde öğrenci devam durumuna dikkat etmelidir. Örgün programlarda genel kural, teorik derslerin en az %70’ine devam etmektir. Uygulamalı/laboratuvar derslerinde bu oran %80 olabilir. Devam şartını sağlamayan öğrenciler final sınavına alınmaz ve dersten kalmış sayılır. Uzaktan eğitim programlarında da çevrimiçi yoklama veya aktivite takibi yapılabilir; senkron (canlı) derslerin belirli bir yüzdesine katılım gerekebilir ya da forum/ödev gibi etkinliklerle devam şartı aranabilir. İkinci öğretim (gece) programlarda da örgünle aynı devam koşulu geçerlidir. Özetle: derse devam, lisansüstü programlarda da önemlidir ve mazeretsiz devamsızlık yapan öğrenciler başarısız sayılabilir.

• Mezuniyet Koşulları: Öğrencinin mezun olabilmesi için tüm derslerini ve (tezli ise) tezini başarıyla tamamlaması gerekir. Tezli programlarda en az 120 AKTS tamamlanmalı; tezsizlerde 90 AKTS tamamlanmalıdır. Ayrıca üniversitenin belirlediği mezuniyet not ortalaması şartı sağlanmalıdır (çoğunlukla 2.50/4.00 veya 2.70/4.00 tezli programlarda aranır). Tezli program mezunları, ciltlenmiş ve elektronik kopya tezlerini enstitüye teslim ederek jüri onayını alır; diploma üzerinde programın adı belirtilir (tezli veya tezsiz ayrımı diplomada yazmaz, ancak transkriptte tezli/tezsiz olduğu görülebilir). Tezsiz program mezunları da proje teslimini yapıp tüm derslerini geçerek “Yüksek Lisans Diploması” alırlar. 🎓

Uzaktan Yüksek Lisans ve Devam Zorunluluğu

Teknolojinin gelişmesiyle birlikte uzaktan öğretim yüksek lisans programları yaygınlaşmıştır. Peki uzaktan yüksek lisans mümkün mü? Evet, Türkiye’de pek çok üniversite tezsiz (ve sınırlı sayıda tezli) programı uzaktan eğitim modeliyle sunmaktadır.

• Uzaktan Yüksek Lisans Nedir? Derslerin çevrimiçi (online) platformlar üzerinden yürütüldüğü, kampüse gelmeden eğitim alma imkânı sağlayan programlardır. Genellikle LMS (Learning Management System) denilen sistemler üzerinden video dersler, sanal sınıf oturumları, forum tartışmaları ve dijital materyaller kullanılır. Uzaktan programlar çoğunlukla Tezsiz Yüksek Lisans şeklinde açılır. Örneğin, işletme, yönetim, bilişim, eğitim bilimleri gibi alanlarda birçok üniversitenin uzaktan tezsiz yüksek lisans programı mevcuttur. 🌐 Öğrenciler dersleri istedikleri yerden takip edebilir, böylece iş/yaşam temposuna uygun şekilde yüksek lisans yapabilirler. Tezli programların uzaktan versiyonları ise sınırlıdır, çünkü tezli programlar için araştırma ve laboratuvar imkanları gerekebilmektedir; ancak bazı üniversiteler belirli alanlarda tezli uzaktan program da sunmaya başlamıştır.

• Devam Zorunluluğu: Uzaktan eğitimde fiziksel devam söz konusu olmasa da katılım şartları vardır. Birçok uzaktan program, haftalık canlı ders oturumlarına veya belirli süre aralıklarında yapılacak çevrimiçi sınavlara katılmanızı bekler. Genelde sistem, öğrencinin ders videolarını izleyip izlemediğini, forumlarda etkin olup olmadığını kaydeder. Yine de uzaktan programlar, yüz yüze eğitime göre devam konusunda daha esnek olabilir; kaçırılan dersler kayıtlı videolardan izlenebilir. Senkron (eşzamanlı) dersler varsa, enstitü belirli oturumlara katılım isteyebilir (örneğin her hafta akşam 19:00’da canlı ders gibi). Bazı uzaktan programlarda dönem sonu sınavları yüz yüze yapılabilir – bu durumda sınav günlerinde okula gitmek gerekebilir (üniversiteye göre değişir). Ancak pek çok uzaktan tezsiz program proje/ödev temelli değerlendirme yaptığından tamamen çevrimiçi tamamlanabilir.

• ALES Şartı ve Uzaktan Programlar: Uzaktan tezsiz yüksek lisans programlarında ALES genellikle aranmaz. Üniversiteler, özellikle çalışan kesime hitap eden bu programlara kayıt için ALES şartını kaldırmıştır. Bu, 2025’te de devam etmektedir: Örneğin uzaktan MBA gibi programlara başvuruda yalnızca lisans mezuniyetiyle kabul mümkün olabilmektedir. Eğer uzaktan formattaki program tezli ise, o zaman ALES şartı yine geçerli olur (eğitim şekli uzaktan olsa bile tezli program olduğu için ALES istenir). Yani kriter, programın tezli/tezsiz olmasıdır. Uzaktan tezsiz programlarda ALES muafiyeti büyük bir avantajdır 🎉.

• Kalite ve Denklik: Uzaktan programlar YÖK onaylı olduğu sürece örgün eğitimle denk diploma verir. Diplomada “uzaktan” ibaresi yer almaz, yalnızca transkriptte derslerin uzaktan alındığı belirtilebilir. Ancak dikkat: Yurt dışındaki online programların Türkiye’de denkliği konusunda sorunlar olabiliyor (YÖK her çevrimiçi yabancı diplomayı tanımayabilir). Türkiye’deki uzaktan yüksek lisanslar ise YÖK onaylı olduğu için denk kabul edilir.

• İkinci Öğretim vs. Uzaktan Eğitim: Uzaktan programlar dijitaldir; İkinci Öğretim ise yüz yüze ama akşam saatlerinde yapılan derslerdir. Birçok tezsiz yüksek lisans programı ikinci öğretim şeklinde açılır (özellikle kamu üniversitelerinde). İkinci öğretimde dersler genelde hafta içi akşam 18:00-22:00 arası veya hafta sonu yapılır; çalışan öğrenciler hedeflenir. Bu programlar da tıpkı uzaktan programlar gibi ücretlidir. Farkı, öğrencilerin bizzat kampüse gelip derse girmesidir. Devam koşulu ikinci öğretimde de vardır (yukarıda belirtildiği gibi %70 kuralı). Bazı üniversiteler aynı programın hem örgün (gündüz) hem ikinci öğretim (gece) versiyonunu açabilmektedir.

Özet: Uzaktan yüksek lisans yapılabilir ve oldukça yaygınlaşmıştır. Tezsiz programlarda uzaktan seçenekler fazla olup, tezli programlarda kısıtlıdır. Devam zorunluluğu her ne kadar esnek olsa da, öğrencinin dersleri takip etmesi ve verilen görevleri zamanında yapması beklenir. Kendi kendini disipline edebilen ve zaman yönetimi yapabilen öğrenciler için uzaktan yüksek lisans büyük bir imkândır. 💻📖

Yüksek Lisans Ücretleri (Devlet & Vakıf Üniversiteleri)

Yüksek lisans programlarının maliyeti, üniversitenin devlet (kamusal) veya vakıf (özel) olmasına, programın tezli/tezsiz oluşuna ve öğretim şekline göre değişir. 2025 yılı itibarıyla genel ücret durumları şöyle özetlenebilir:

• Devlet Üniversiteleri (Kamu): Devlet üniversitelerinde Tezli yüksek lisans programları ücretsizdir – yani harç ücreti alınmaz. Sadece her dönem kayıt yenilemede ufak bir öğrenci katkı payı/harcı olabilir (genelde ikinci öğretim olmayan programlarda katkı payı da kaldırılmıştır, öğrenciler yalnızca kayıt sırasında cüzi bir öğrenci harcı öder, bazı üniversitelerde bu da yoktur). Bu, tezli programların örgün eğitim kapsamında olmasından kaynaklanır. Tezsiz yüksek lisans programları ise devlet üniversitelerinde ücretlidir; bunlar ikinci öğretim statüsünde olduğundan öğrencilerden öğretim ücreti alınır. Her üniversitenin senatosu tezsiz programlar için kredi başına birim ücreti belirler. 2024-2025 döneminde devlet üniversitelerinde tezsiz programların toplam ücreti ~22.000 TL ile 100.000+ TL aralığında değişmektedir. Bu geniş aralığın sebebi bölüm ve üniversiteye göre farklı tarifelerin olmasıdır. Örneğin sosyal bilimler alanındaki bir tezsiz program toplam 30-50 bin TL civarı tutarken, bazı mühendislik veya yönetim programları 80-100 bin TL’ye ulaşabilir.

  • Ücret Ödeme Şekli: Devlet üniversitelerinde tezsiz program ücretleri genelde dönemlik taksitler halinde ödenir. Örneğin Marmara Üniversitesi’nde 2024-25 için tezsiz programların dönem başına ücreti ortalama 22.500 TL civarında belirlenmiştir, 2 dönemde toplam ~45.000 TL yapmaktadır. Bazı üniversitelerde ders başına kredi ücreti alınır: Örneğin Hacettepe SBE 2024’te tezsiz programlarda kredi başı 1800 TL gibi bir ücret ilan etmiştir. Bir öğrencinin 30 kredilik yükü olduğunda bu toplam 54.000 TL eder. Daha küçük şehir üniversitelerinde kredi başı ücret daha düşük olabilmektedir (örn. Çukurova Üniversitesi Eğitim Bilimleri tezsiz programlarında kredi ücreti 400 TL gibi çok düşük bir rakamdır, böylece dönemlik 6.000 TL, toplam ~12.000 TL gibi oldukça uygun bir ücrete program tamamlanabilir). Örnek: Çukurova Üni. Eğitim Programları tezsiz YL programı dönemlik 6.000 TL ile en ucuz programlardandır. Yine bazı üniversiteler kamu kurumlarıyla protokol yapıp indirimli yüksek lisans imkânı sunabilir (örneğin öğretmenlere yönelik tezsiz programlarda indirim gibi). Uzaktan program ücretleri de ikinci öğretimle benzer seviyededir; hatta bazı üniversiteler uzaktan programları biraz daha düşük ücretle sunar.

• Vakıf (Özel) Üniversiteleri: Vakıf üniversitelerinde tüm yüksek lisans programları ücrete tabidir (tezli veya tezsiz fark etmeksizin). Ücretler devlet üniversitesine kıyasla yüksektir ve üniversitenin kalitesine/markasına göre değişir. 2025 yılı için vakıf üniversitelerinde tezli yüksek lisans programları ortalama 55.000 TL’den başlayıp 500.000 TL’ye kadar çıkabilmektedir. Özellikle işletme, finans gibi programların İngilizce versiyonları veya mühendislikte bazı programlar oldukça pahalı olabilmektedir. Tezsiz programlar vakıf üniversitelerinde genelde tezli programlardan biraz daha ucuz veya benzer aralıktadır; 50.000 TL civarından başlayıp 200-300 bin TL seviyelerine çıkabilir. Örneğin İstanbul’daki bazı vakıf üniversitelerinde MBA tezsiz program ücreti ~150.000 TL iken, tezli psikoloji yüksek lisansı ~250.000 TL olabilmektedir. Bu rakamlar programın süresine (bir veya iki yıl) göre toplam ücreti ifade eder ve genelde dönemlik taksitlendirme yapılır. Vakıf üniversiteleri başarılı öğrencilere burs verebilir (%25, %50 burs gibi) bu da ücreti düşürür. Ayrıca mezun olduğu üniversitede yüksek lisans yapacak kendi lisans mezunlarına indirim uygulayan vakıflar vardır.

• En Uygun Ücretli Üniversiteler: “En uygun fiyatlı yüksek lisans nerede yapılır?” sorusu sık sorulur. Genel olarak en ekonomik yüksek lisans, devlet üniversitelerinin tezsiz programlarıdır; zira bazı Anadolu üniversiteleri oldukça düşük harçlar talep eder. 2025 itibarıyla devlet üniversitelerinde tezsiz program ücretlerine bakıldığında en ucuz 10 üniversite arasında şunlar sayılabilir (toplam program ücreti bazında):

  1. Burdur Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi (MAKÜ): Uzaktan tezsiz programları kredi başı ücreti oldukça düşüktür. Örneğin 2024’te bir tezsiz program için kredi ücreti ~100 TL gibi belirtilmiştir ki toplamda birkaç bin TL’ye program tamamlanabilir. Bu üniversite uygun fiyat politikasıyla bilinir.

  2. Çukurova Üniversitesi: Özellikle Eğitim Bilimleri Enstitüsü tezsiz programlarında dönemlik 6.000 TL gibi çok uygun ücretler vardır (toplam ~12.000 TL). Çukurova’nın bazı diğer sosyal bilim programları da benzer şekilde ucuzdur.

  3. Süleyman Demirel Üniversitesi: Isparta’daki SDÜ, uzaktan tezsiz programlar dahil makul harçlarla öne çıkar. Birçok programı 15-20 bin TL bandında bitirmek mümkündür.

  4. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi: Tezsiz programlarında kredi başı ücret düşük tutulmuştur (örneğin Yönetim Organizasyon tezsiz YL kredi ücreti 175 TL idi, toplam birkaç bin TL ediyor). Van YYÜ uygun fiyatlı seçeneklerden.

  5. Erzincan Binali Yıldırım Üniversitesi: Tezsiz yüksek lisans harçlarının düşük olduğu üniversitelerden biri. Özellikle uzaktan eğitim programları cazip fiyatlıdır.

  6. Atatürk Üniversitesi (Erzurum): Türkiye’nin önde gelen Açıköğretim ve uzaktan eğitim merkezi olan Atatürk Üni., Uzaktan Tezsiz programlarında rekabetçi ücretler sunar. Örneğin uzaktan işletme yüksek lisansı uygun maliyetlidir.

  7. Anadolu Üniversitesi (Eskişehir): AÖF tecrübesiyle uzaktan tezsiz yüksek lisans programları açan Anadolu Üni., makul ücret ve taksit imkânları ile bilinir (~40-50 bin TL bandı).

  8. Sakarya Üniversitesi: Tezsiz program ücretleri ortalamaya yakındır ancak zaman zaman açılan geniş kontenjanlı programlarda uygun kampanyalar olabiliyor.

  9. Sivas Cumhuriyet Üniversitesi: İkinci öğretim tezsiz programlarında bölgesel olarak düşük ücret politikası izler, Doğu Anadolu’daki öğrenciler için caziptir.

  10. Trakya Üniversitesi: Balkanlara yakın bu devlet üniversitesi, sosyal bilimler tezsiz programlarında makul ücretler sunabilmektedir (20 bin TL civarı).

  
  

• Not: Yukarıdaki sıralama genel bir karşılaştırmadır. Ücretler her yıl enflasyon vb. nedenlerle değişebilir. “En uygun” kavramı programdan programa değişir; örneğin bir üniversitenin Eğitimde Yönetim tezsiz programı çok ucuzken, aynı üniversitenin MBA programı daha pahalı olabilir. Bu yüzden adayların güncel ücret tablosunu kontrol etmesi gerekir. Bir karşılaştırma yapılacak olursa 2025’te devlet üniversitelerinde tezsiz program toplam ücret ortalaması ~40-50 bin TL iken, vakıf üniversitelerinde bu ortalama ~150-200 bin TL seviyesindedir. Tezli programlar devlet üniversitelerinde neredeyse ücretsiz (sadece kayıt harcı), vakıflarda ise yine 100 bin TL’leri bulan ücretler söz konusu olabiliyor.

• Ödeme Kolaylıkları: Birçok üniversite yüksek lisans ücretlerini dönemlik ya da yıllık taksitlere bölmektedir. Ayrıca kredi kartına taksit, kurum anlaşmalarıyla indirim, peşin ödemede indirim gibi seçenekler sunulabilir. Öğrenciler kayıt sırasında ilk dönem ücretini yatırır, ikinci dönemde devam kararıyla ikinci taksiti öderler. Tezsiz programlarda üçüncü dönem uzatma olduğunda bazen ek düşük bir ücret talep edilebilir (ya da kredi başına ücret alınıyorsa yeniden ders ücreti ödenir).

Sonuç: Kamu üniversitelerinde tezli yüksek lisans devlet desteğiyle ücretsizdir, tezsiz programlar ise bütçe dostu seçenekler sunabilir. Özel üniversitelerde ise daha yüksek rakamları gözden çıkarmak gerekir. Adaylar, bütçelerini ve geri dönüşümünü (kariyer getirisi) dikkate alarak tercih yapmalıdır. 💰

Program Türleri: Örgün, İkinci Öğretim ve Uzaktan Öğretim

Yüksek lisans programları sunuluş biçimine göre farklı türlerde olabilir. Bunlar temelde derslerin zamanına ve yöntemine göre ayrılır:

• Örgün Öğretim: Programın normal gündüz saatlerinde (mesai saatleri içinde) yürütüldüğü biçimdir. Dersler hafta içi gündüz yapılır. Tezli programların çoğu örgün öğretimdir. Devlet üniversitelerinde örgün yüksek lisans öğrencileri harç ödemez (tezli ise). Örgün programlar genelde daha küçük kontenjanlı ve tam zamanlı öğrenci beklentisine göredir. Öğrenciler gün içinde derslere girer, araştırmalarını yapar. Eğer çalışıyorsanız örgün program ders saatleri çakışabileceği için iş yerinizden izin almanız gerekebilir. Avantajı, akademik ortamla iç içe olup, diğer öğrenciler ve hocalarla birebir etkileşimin yüksek olmasıdır.

• İkinci Öğretim: Derslerin mesai saatleri dışında (akşam veya hafta sonu) yapıldığı program türüdür. İkinci öğretim programları özellikle tezsiz yüksek lisanslarda yaygındır. Kamu üniversiteleri, tezsiz programlarını ikinci öğretim statüsünde açarak gelir elde ederler (bu nedenle ücretlidir). İkinci öğretimde ders saati genellikle hafta içi 18:00-22:00 arası veya cumartesi-pazar günleri olarak planlanır. Hocalar da mesai sonrası derslere gelir. Bu sayede çalışan öğrenciler derslere katılabilir 👨‍💼👩‍💼. İkinci öğretim programların diploması örgün ile aynıdır; sadece transkriptte derslerin ikinci öğretim olduğu belirtilir. Not: İkinci öğretim programların kısaltması bazı üniversitelerde (İÖ) olarak geçer ve duyurularda belirtilir. İkinci öğretimde devam şartı yine vardır (yukarıda %70 kuralı) ve yoklama alınır. Akademik içerik olarak örgünle aynıdır; sadece zamanlama farkı vardır. Bu programlar bütçesi olan çalışanlar için uygundur, zira bir dönem ücreti birkaç ders karşılığı olarak ödenir.

• Uzaktan Öğretim: Derslerin dijital platformlar üzerinden verildiği programlardır (yukarıda detaylı açıklandı). Uzaktan programlar da genellikle ikinci öğretim kapsamındadır (ücretlendirme açısından). Fakat “uzaktan” ibaresi, mekandan bağımsız olmayı ifade eder. Dersler asenkron videolar şeklinde ya da canlı sanal sınıflarda yapılır. Sınavlar online veya gözetimli merkezlerde olabilir. Uzaktan programlar çalışan veya büyük şehirlerde yaşamayan öğrenciler için büyük esneklik sağlar. Dezavantaj olarak yüz yüze iletişim azdır ve kişinin öz disiplini önem taşır. Türkiye’de özellikle Anadolu Üni, Atatürk Üni, İstanbul Üni (AUZEF), İstanbul Üniversitesi-Cerrahpaşa, Gazi, etc. gibi okullar uzaktan tezsiz programlar sunmaktadır. Uzaktan programları tercih ederken YÖK onaylı olmasına ve diploma denkliğine dikkat etmek gerekir.

• Özel Program Türleri: Bazı üniversitelerde Bütünleşik Doktora programları bulunur (lisans mezunlarının doğrudan doktora yapması; içinde yüksek lisans tezi de barındıran uzun programlar). Ayrıca yurtdışı ortak programlar veya çift diploma yüksek lisansları olabilir. Bu tip programlar kendine özgü takvim ve ücret yapısına sahiptir. Ancak genellikle yüksek lisans adaylarının karşılaştığı türler örgün gündüz, ikinci öğretim akşam veya uzaktan şeklindedir.

Hangi Tür Program Size Uygun? Eğer öğrencilik dışında bir işiniz yoksa ve tam zamanlı kendinizi vermek istiyorsanız örgün tezli programlar size göredir – hem ücretsiz hem de akademik yoğunlukludur. Çalışıyorsanız ve mesai sonrası derslere girebilirim diyorsanız ikinci öğretim tezsiz programlar uygundur. Hem çalışıp hem tezli yapmak isterseniz: bazı üniversiteler tezli programlarda da akşam ders ayarlayabiliyor, ancak bu garanti değil, ders programı uymayabilir. Bu durumda belki uzaktan tezli program araştırılabilir (nadir de olsa vardır). İkinci öğretim tezsizler çalışanlar için en pratik çözümdür fakat ücretini hesaba katmalısınız. Uzaktan eğitim ise bulunduğu şehirde uygun program olmayanlar veya esneklik ihtiyacı duyanlar için idealdir – yeter ki kendi kendinizi motive edebilin.

Son olarak, program türü ne olursa olsun, alınan diploma YÖK onaylı olduğu sürece geçerlidir. İşverenler genellikle diplomanın tezli/tezsiz olduğundan ziyade sizin o alandaki uzmanlığınıza bakarlar (akademik kariyer hariç, orada tezli olması önemli). Bu nedenle kendi şartlarınızı göz önüne alarak en uygun program türünü seçmelisiniz. 👍

Güncel Yasal Düzenlemeler (ALES Puanı, Yabancı Dil Eşdeğerlik, Geçiş Kuralları vb.)

YÖK ve ÖSYM, lisansüstü eğitimle ilgili bazı koşulları merkezi olarak belirler. Son yıllarda yapılan düzenlemelerden bazı önemli noktalar:

• ALES Puan Alt Limiti: YÖK Lisansüstü Eğitim Yönetmeliği’ne göre tezli yüksek lisans programlarına öğrenci kabulünde ALES’ten en az 55 standart puan şartı bulunmaktadır. Üniversiteler bu tabanın altında puanla öğrenci kabul edemez. Ancak her üniversite ve anabilim dalı, kontenjan ilan ederken kendi minimumunu daha yüksek belirleyebilir. Örneğin Boğaziçi, ODTÜ gibi okullar çoğu program için 70 veya 75 ALES alt sınırı koyabilmektedir. Doktora programları için ise (tezli yüksek lisans mezunları adına) ALES alt limiti 55 olarak belirtildiyse de pek çok yerde fiili olarak 60 veya üstü istenir. Lisans mezunu olarak doğrudan doktora (bütünleşik doktora) başvurularında YÖK en az 80 ALES şartı koymuştur. Güzel Sanatlar Enstitüsü programlarında YÖK, ALES’ten muafiyet tanıyabileceğini belirtmiştir (yukarıda bahsedildi). 2025’te ALES, ÖSYM tarafından yılda 3 kez (genellikle Şubat, Ağustos, Kasım ayları civarı) yapılmakta ve 100 puan üzerinden sonuç vermektedir. Programlar genelde ALES puan türünü de ilan eder: Sosyal bilimler alanı ise ALES Sözel veya Eşit Ağırlık, fen bilimleri ise ALES Sayısal gibi. Başvuru yaparken doğru puan türünü kullandığınıza emin olunuz.

• Yabancı Dil Sınav Eşdeğerlikleri: Yüksek lisans başvurularında kullanılan yabancı dil puanları için ÖSYM’nin belirlediği eşdeğerlikler geçerlidir. Türkiye’de merkezi yabancı dil sınavları YDS ve YÖKDİL’dir (100 puan üzerinden değerlendirilir). Uluslararası sınavlardan TOEFL iBT, IELTS Academic, Pearson PTE Academic, Cambridge CAE/CPE gibi sınavlar YÖK tarafından YDS’ye denk kabul edilmektedir. Örneğin YÖK’ün 2023 eşdeğerlik tablosuna göre YDS 50 puan ≈ TOEFL iBT 60 puan civarındadır. Üniversiteler genelde “YDS 50 veya eşdeğeri” gibi ifadeler kullanır. Bu durumda elinizde IELTS varsa, ÖSYM tablosundan karşılığının en az 50’ye denk geldiğini kontrol etmelisiniz. (Not: ÖSYM’nin güncel tabloları her yıl ÖSYM sitesinde yayınlanır. 2025 itibarıyla YDS/YÖKDİL sınavları yılda iki kez yapılmakta, ayrıca e-YDS ile neredeyse aylık olarak dijital sınav imkanı sunulmaktadır.

• Dil Puanı Geçerliliği: ÖSYM dil sınav puanları süresiz geçerli olsa da (YDS için resmi bir geçerlilik süresi yok), bazı üniversiteler “son 5 yıl içinde alınmış olma” şartı koyabilir. Uluslararası sınavların (TOEFL, IELTS) ise 2 yıl geçerlilik süresi vardır. Yüksek lisans başvurusu için genelde bu sürelere dikkat edilir.

• Yatay Geçiş (Transfer) Kuralları: Öğrenciler yüksek lisans eğitimleri sırasında başka bir üniversiteye veya programa yatay geçiş yapabilirler. YÖK, en az bir yarıyılını tamamlayan ve gerekli şartları sağlayan öğrencilerin, diğer enstitülere yatay geçişini mümkün kılmıştır. Yatay geçiş başvuruları genelde güz veya bahar başlangıcında ilan edilir; öğrenci gittiği programda aldığı derslerin saydırılmasını talep edebilir. Burada önemli olan, hedef programın başvuru koşullarını öğrencinin sağlamış olmasıdır (ALES, dil vb.). Bir örnek: A üniversitesinde tezsiz işletme okuyan bir öğrenci, ilk dönem sonunda notları iyi ise B üniversitesinin tezsiz işletme programına geçiş yapabilir; B üniversitesinin onayıyla A’da aldığı dersleri saydırarak kaldığı yerden devam edebilir.

  • Tezsizden Tezliye Geçiş: YÖK’ün kuralları, tezsiz yüksek lisans öğrencilerinin uygun şartlar altında tezli programa geçiş yapabilmesine de imkân tanır. Eğer bir öğrenci tezsiz programda okuyorken tezli programa geçmek isterse, öncelikle ALES şartını sağlamalı ve geçmek istediği tezli programın tüm giriş koşullarını karşılamalıdır. Ayrıca ilgili enstitünün kontenjanı ve anabilim dalı onayı olmalıdır. Birçok üniversitede başarılı tezsiz öğrenciler, danışman hoca bulunması halinde tezliye geçebilmektedir. Bu geçiş genellikle program değişikliği gibi ele alınır; öğrenciye tez yazma hakkı tanınır ve aldığı derslerin bir kısmı tezli program ders yüküne sayılır. Ancak her üniversite bu imkânı sunmayabilir; bazı üniversiteler “tezsizde okurken tezliye geçiş” uygulamasını kısıtlayabilir. Yine de YÖK yönetmeliği prensipte bu yolu açık bırakmıştır.

  • Tezli’den Tezsiz’e Geçiş: Nadiren, tezli programda zorlanan bir öğrenci tezini tamamlayamazsa, bazı üniversiteler ona tezsiz programın gerekliliklerini (ek birkaç ders veya proje) tamamlayarak tezsiz diploma alıp ayrılma fırsatı verir. Bu tamamen üniversitenin insiyatifindedir ve her yerde bulunmaz.

• Diğer Yasal Hususlar: 2023 ve sonrasında YÖK, lisansüstü öğrenciler için bazı yeni şartlar getirmiştir. Örneğin bazı üniversiteler tezli yüksek lisans mezuniyetine yayın şartı eklemiştir (öğrencinin tezinden bir makale yayınlaması gibi). Bu tür akademik kalite kriterleri özellikle doktora için yaygın, fakat yüksek lisansa da yansıdığı görülüyor. Adayların kayıt oldukları yıl yürürlükte olan enstitü yönetmeliklerini okumaları tavsiye edilir. Bir diğer konu, 50/d ve 33/a araştırma görevlilerinin lisansüstü eğitim durumları: 2024’te YÖK bu konuda düzenleme yaparak 50/d statüsündeki arş. gör.lerin doktoraya geçişine ilişkin kolaylıklar sağlamıştır (üniversitelerin bu kişileri doktora programlarına kabul etmeleri yönünde). Bu, spesifik bir kitleyi ilgilendirse de güncel bir karardır. Ayrıca YÖK, yüksek lisans öğrencilerinin araştırma görevlisi kadrolarına başvururken ALES ve dil barajlarını yükseltmiştir (genel olarak 70+ ALES, 50+ YDS aranır) – bu dolaylı bir etkidir, öğrencilerin kendini geliştirmesi gereken kriterlerdir.

Kısaca: 2025 itibarıyla tezli yüksek lisans için ALES 55, dil varsa 50 gibi alt sınırlar söz konusu ve üniversiteler bunu yukarı çekebilir. YÖK’ün eşdeğerlik ve geçiş konularındaki düzenlemeleri öğrenci lehine esneklikler getiriyor ama son söz hep üniversitenin ilgili enstitüsünde. Güncel mevzuat ve üniversite duyurularını takip ederek haklarınızı ve gereklilikleri bilmeniz önemli. 📑 Eğer herhangi bir belgeniz eksik veya şartı karşılamıyorsa (örneğin ALES’iniz istenen puanın altında), başvurunuz reddedilecektir. Bu nedenle başvuru öncesi bütün şartları sağladığınızdan emin olun.

Önemli Uyarılar ve İpuçları

• Üniversiteler Arası Farklar: Yukarıda belirtilen şartlar ve bilgiler genel çerçeveyi yansıtmaktadır. Ancak her üniversitenin senatosu ve enstitüsü, belirli konularda farklı uygulamalar yapabilir. Örneğin bir üniversite tezsiz programda ALES istemezken bir diğeri isteyebilir; birinde mülakat varken diğerinde sadece transkript değerlendirmesi olabilir. Bu yüzden tek bir kaynağa bağlı kalmayın, hedeflediğiniz üniversitenin resmi web sitesindeki Lisansüstü Başvuru Kılavuzunu mutlaka okuyun.

• Güncellik: Akademik mevzuat sık güncellenebilir. YÖK ve ÖSYM’nin duyurularını takip edin. Özellikle dil sınavı eşdeğerlikleri, ALES sınav formatı gibi konularda değişiklik olursa yeni kurallar geçerli olur. 2025’te bu rehberi hazırlarken en güncel bilgileri aktardık; yine de 2026 ve sonrası için YÖK’ün resmi yönetmeliklerini kontrol etmek gerekir.

• Burs ve Destekler: Tezli yüksek lisans öğrencileri çeşitli burslara başvurabilir (TÜBİTAK yüksek lisans bursu, üniversitelerin en başarılı öğrencilere verdiği burslar, TEV bursları vb.). Özellikle akademik kariyer düşünenler için TÜBİTAK 2210 Yüksek Lisans Bursu önemli bir destektir. Ayrıca araştırma görevlisi kadroları veya proje asistanlığı ile hem eğitim hem gelir elde edebilirsiniz.

• İngilizce Programlar: Eğer İngilizce bir yüksek lisans programına gidecekseniz, hazırlık muafiyetini düşünün. IELTS/TOEFL gibi sınavlarla bunu belgelerseniz hazırlık okumazsınız. Aksi halde bir yıl İngilizce hazırlık gerekebilir (vakıf üniversitelerinde bu da ücrete tabidir).

• Tez Danışmanı ve Konu: Tezli programlarda mümkünse erken dönemde potansiyel tez danışmanlarıyla iletişime geçin ve ilgi alanınızı belirleyin. Zira 3. yarıyıl başında tez dönemine geçiliyor; konu bulmak ve literatür taramasına başlamak erken yapılırsa avantajlı olursunuz.

• Proje/Tez Teslim Tarihleri: Son yarıyılınızda enstitünün tez/proje teslim takvimini kaçırmamaya özen gösterin. Tezsiz öğrenciler için proje raporu teslimi genelde final haftasında olur. Tezli öğrenciler için ise tez savunma jürisi oluşturma ve tez teslim tarihleri akademik takvimde ilan edilir – bu tarihleri geçirmemek mezuniyetinizin uzamaması açısından kritiktir.

• İdari Konular: Kayıt yenilemeyi unutmayın. Lisansüstü öğrenciler her yarıyıl başında kayıt yenilemek / ders kaydı yapmak zorundadır. Aksi halde o dönem kaydınız pasif olur ve azami süreden sayılır. Ayrıca öğrencilik haklarından (ulaşım indirimi vs.) yararlanamazsınız.

• Danışman ve İletişim: Yüksek lisansta hocalarınızla daha yakın çalışacağınız için danışman seçimi, iletişim ve etik çok önemlidir. Tez aşamasında danışman ile düzenli görüşme yapın, onun önerilerine uyun. Tezsiz de olsa proje hocanız geri bildirim verecektir, onunla iletişimi koparmayın.

• Devam/Disiplin: Lisansüstü de olsa devamsızlık ve kopya gibi disiplin konularına dikkat edin. Yükseköğretim Disiplin Yönetmeliği lisansüstü öğrenciler için de geçerlidir. Yoğun iş temponuz olsa bile devamsızlık yüzünden kalmamaya çalışın; gerektiğinde hocayla durumunuzu önceden konuşmak iyi olur.

• Üniversite Duyurularını Takip: Son olarak, tüm adaylara şunu tekrar hatırlatalım: Her üniversitenin kendi ilanlarını takip etmek sizin sorumluluğunuzdadır. En güncel ve bağlayıcı bilgiler, üniversitelerin enstitü web sayfalarında yayınladıkları kılavuz, duyuru ve sıkça sorulan sorulardır. Bu rehber genel bir bilgi verme amacı taşır. Başvurudan önce ve süreç boyunca tercih ettiğiniz üniversitenin Lisansüstü Eğitim Enstitüsü sayfasını düzenli ziyaret edin. Oradaki başvuru şartları, kontenjanlar, mülakat tarihleri, kayıt işlemleri gibi duyurular sizin yol haritanız olmalıdır.

🚨 Uyarı: Akademik kriterler ve uygulamalar zaman içinde değişebilir. Örneğin, 2024’te bir üniversitede olmayan bir şart 2025’te getirilebilir (YÖK kararıyla). Bu nedenle güncel gelişmeleri (Resmî Gazete kararları, YÖK duyuruları gibi) takip etmekte fayda var. Adaylar, burada edindiği bilgilerle birlikte üniversitelerin resmi açıklamalarını birincil referans almalıdır. Başarılar dileriz! 🎉