Ses Lokalizasyonu ve Dış Kulağın Etkisi

Ses Lokalizasyonu:

• Ses lokalizasyonu, ses kaynağının üç uzamsal boyutta (horizontal, vertikal, ve mesafe) belirlenmesidir.

• Horizontal planda (azimuth) sağ ve sol, vertikal planda yukarı ve aşağı, üçüncü olarak ise mesafe yani yakın ve uzak ses kaynağı yer alır.

• Ses kaynağının lokalizasyonunda, iki kulağa ulaşan ses dalgalarındaki zaman (interaural-time difference) ve şiddet (interaural level difference) farklılıkları önemli ipuçları sağlar.

Horizontal planda, ses kaynağına yakın kulakta uzak kulağa göre sesin ulaşma süresinde zaman ve faz farklılıkları ortaya çıkar. Ses hızı frekanstan bağımsız olarak kulağa tonal uyarı sunulduğunda, ses diğer kulağa 0.5 msn'lik gecikme ve faz farkı ile ulaşır, bu da alçak frekanslarda sesin yakın kulağa lokalize olmasını sağlar.

Aurikula, yüksek frekanslar için geniş bir yönsel seçicilik sağlar ve 6 kHz ve üzeri frekanslarda 10-15 dB'lik kazanç sağlar.

Dış Kulak ve Kafa Yapısının Etkisi:

• Ses uyaranının aurikula tarafından toplandığı ve timpanik membrana yönlendirildiği düşünülse de, kişinin kafa ve gövdesinin de bu mekanizmada yeri vardır.

• Gelen uyaranın çarptığı baş, gövde, ve aurikula; ses timpanik membrana erişmeden, rezonans frekansına uygun sesleri amplifiye eder veya bariyer oluşturup şiddetini azaltır.

• Azimuth etkisinde 45 ve 90 derecelik açılarla gelen seslerde yaklaşık 6 dB'lik kazanç sağladığı bilinmektedir.

• Kulaklar arası şiddet farkında ise başın ses üzerindeki gölge etkisi (shadow effects) önemlidir.

• Yüksek frekanslı sesler için dalga boyu kısa ve başın gölge etkisi büyüktür.

• Ses kaynağının lokalizasyonunda kulaklar arası şiddet farkı yüksek frekanslar için etken iken, kulaklar arası zaman farkında düşük frekanslar etkindir.