Timpanometri: Orta Kulak Sağlığının Ölçülmesi ve Değerlendirilmesi

Timpanometri, orta kulak esnekliğinin (komplians) dış kulak yolundaki basınç değişikliklerine bağlı olarak ölçülmesidir. Bu yöntem, özellikle orta kulak patolojilerinin tanısında ve izlenmesinde yaygın olarak kullanılan, güvenilir ve etkili bir ölçüm aracıdır. İşte timpanometrinin temel prensipleri, ölçülen değerler ve klinik uygulamaları hakkında kapsamlı bir inceleme.

Timpanometrinin Temel Prensipleri

Timpanometri, dış kulak yoluna farklı basınç seviyeleri uygulayarak timpanik membranın (kulak zarı) ve orta kulağın akustik özelliklerini değerlendirir. Bu değerlendirme sırasında, dış kulak yoluna yerleştirilen bir prob cihazı kullanılır. Prob, bir hoparlör, bir mikrofon ve bir basınç pompasından oluşur.

Ölçüm Süreci

1. Basınç Değişikliği: Kulak kanalındaki basınç +200 daPa ile -400 daPa arasında değiştirilirken, prob mikrofondan alınan uyaran şiddetindeki değişiklikler saptanır.

2. Komplians Ölçümü: Basınç +200 daPa’ya ulaştığında, kulak zarı orta kulağa doğru gerilir ve komplians azalır. Dış kulak yolundaki basınç normal seviyeye getirildiğinde (0 daPa), kulak zarı maksimum hareketlilik yeteneğine kavuşur ve sesin iç kulağa geçişi maksimum seviyeye çıkar. Basınç -400 daPa’ya getirildiğinde, kulak zarı dışa doğru gerilir ve sesin iletimi zorlaşır.

Ölçülen Değerler

Timpanometri sırasında ölçülen temel değerler şunlardır:

1. Tepe Basıncı (Peak Pressure): Timpanogramın tepe noktasına karşılık gelen basınç seviyesidir. Normal kulaklarda bu değer, -100 daPa ile +50 daPa arasında değişir.

2. Equivalent Hacim Ölçümleri: Dış kulak yolu hacmi yanı sıra orta kulak ve mastoid boşluktaki havanın hacmi ölçülür.

3. Tepe Noktasının Amplitüdü: Timpanogramın tepe noktası yüksekliği, timpanik membranın kompliansını gösterir.

Probe Tone

Timpanometri ölçümlerinde kullanılan probe tonlar, genellikle alçak frekans (220 Hz veya 226 Hz) ile yüksek frekans (500 Hz ve üzeri) arasında değişir. Multifrekans timpanometri, 200-2000 Hz arasında ölçümler yapar ve özellikle 600, 678, 800 ve 1000 Hz probe tonları yaygın olarak kullanılır.

Timpanogram Tipleri

Timpanogram, timpanometrik ölçümlerin grafiksel bir gösterimidir ve farklı patolojik durumları belirlemek için kullanılır. İşte en yaygın timpanogram tipleri:

1. Tip A Timpanogram: Normal timpanogram. -100 ile +50 daPa basınç aralığında tepe verir ve statik esneklik değeri 0.39 ile 1.30 cc arasında değişir.

2. Tip Ad Timpanogram: Normal basınç alanında tepe verir ancak statik esneklik değeri 1.30 cc’nin üzerindedir. Kemik zincir kopuklukları ve flasid kulak zarlarının tipik bulgusudur.

3. Tip As Timpanogram: Normal basınç alanında tepe verir ancak statik esneklik değeri 0.35 cc’nin altındadır. Orta kulakta sıvı birikimi veya kemikçik fiksasyonu belirtileri gösterir.

4. Tip B Timpanogram: Düz timpanogram, tepe noktası yoktur. Orta kulak efüzyonu, timpanik membran perforasyonu veya serumen tıkanıklığı durumlarında görülür.

5. Tip C Timpanogram: Negatif basınç alanında tepe verir ve statik esneklik değerleri değişkenlik gösterebilir. Östaki borusu disfonksiyonu veya orta kulakta mayi birikimine işaret eder.

6. Tip D ve Tip E Timpanogram: Yüksek frekans probe tonları için geliştirilmiş, birden fazla tepe noktası olan timpanogramlar. Tip D “W” şeklindedir ve atrofik, skarlı veya flasid timpanik membrana işaret eder. Tip E ise geniş, inişli çıkışlı tepe noktalarıyla karakterizedir ve kemikçik zincir devamsızlığına işaret eder.

   
   

Klinikte Timpanometrinin Kullanımı

Timpanometri, birçok klinik durumda önemli bilgiler sağlar:

Orta Kulak Basıncı

Timpanometri, orta kulak basıncının değerlendirilmesinde kullanılır. Normal kişilerde orta kulak basıncı 0 daPa civarında olmalıdır. Bu basınç, yutkunma gibi hareketlerle dengelenir.

Orta Kulak ve Kulak Kanalı Volümü

Orta kulak ve dış kulak yolu volümü, timpanometri ile ölçülür. Bu ölçümler, kulak zarında perforasyon veya timpanostomi tüpünün açık olup olmadığının değerlendirilmesinde kullanılır.

Timpanogramın Genişliği (TW)

Timpanogramın genişliği, tepe noktasının dikliğini belirler ve daPa cinsinden ölçülür. Orta kulakta sıvı birikimi durumunda gradient değeri düşer.

Cinsiyet, Yaş ve Soy Etkisi

Timpanometrik ölçümler cinsiyet, yaş ve soy faktörlerine bağlı olarak değişebilir. Kadın ve erkek arasında belirgin farklılık bulunmazken, Çinli ve beyaz ırklar arasında Çinlilerin Ytm değerlerinin daha düşük ve TW değerlerinin daha geniş olduğu bulunmuştur. Küçük çocuklarda Ytm daha küçük, TW daha geniştir ve yaşla birlikte bu değerler normal seviyelere gelir.

Sonuç

Timpanometri, orta kulak sağlığının değerlendirilmesinde kritik bir rol oynar. Orta kulak basıncı, komplians ve kulak kanalının volumü gibi ölçümler, patolojik durumların tanısında ve tedavi sürecinin izlenmesinde önemli bilgiler sağlar. Klinik uygulamalarda timpanometrinin doğru ve etkin kullanımı, hastaların tanı ve tedavi süreçlerini iyileştirir.

Orta kulak patolojilerinin tanısında ve izlenmesinde timpanometrinin rolü büyüktür ve bu ölçümlerin doğru yapılması, hastaların sağlığı açısından kritik öneme sahiptir. Bu nedenle, timpanometri uygulamalarında dikkatli ve özenli olunması gerekmektedir.