Akustik Refleksin Nörofizyolojik Temelleri ve Klinik Uygulamaları

Akustik Refleks Nedir?

Akustik refleks, yüksek şiddetli seslere karşı iç kulağı koruma amacıyla orta kulakta gerçekleşen otomatik bir yanıt mekanizmasıdır. Bu refleks, sesin iç kulağa transferinde önemli bir rol oynayan iki küçük kas tarafından gerçekleştirilir: tensor tympani kası ve m. stapedius.

Tensor Tympani Kası

Tensor tympani kası, malleus kemikçiklerine yapışarak kulak zarını gerer veya gevşetir. Bu değişiklikler, kulak zarının akustik impedansını ayarlayarak zarı seslere karşı daha duyarlı veya duyarsız hale getirir:

• Yüksek Şiddetli Sesler: Kas gevşer, kulak zarı gevşer ve iç kulağa aşırı ses basıncı gitmesini engeller.

• Düşük Şiddetli Sesler: Kas kasılır, kulak zarı gerilir ve iç kulağa daha fazla ses basıncı iletilmesini sağlar.

M. Stapedius Kası

Stapedius kası, stapes kemiğinin arka bacağına yapışır ve normal kulaklarda 75-90 dB şiddetindeki ses uyaranları ile kasılarak, stapes tabanını dışarı doğru çeker. Bu hareket, iç kulaktaki tüy hücrelerini yüksek şiddetteki seslerin travmatik etkisinden korur.

ART (Acoustic Reflex Threshold) Akustik Refleks

• Tensor Tympani Kası: Bu kas, malleus'u hareket ettirerek kulak zarını gerer veya gevşetir, bu da zarın akustik impedansını değiştirir ve zarı seslere karşı daha duyarlı veya duyarsız hale getirir.

• Yüksek Seslerde Koruma: Yüksek şiddetteki seslerde zarı gevşeterek iç kulağa aşırı ses basıncı gitmesini engeller.

• Düşük Seslerde Hassasiyet: Düşük şiddetteki seslerde ise kasılarak kulak zarını gerer ve iç kulağa daha fazla ses basıncı iletilmesini sağlar.

• Stapedius Kası: Bu kas, yüksek şiddetteki seslerin travmatik etkisinden iç kulaktaki tüy hücrelerini korur.

Akustik Refleks

• Kasılma Mekanizması: Stapes kası, yeterli şiddet ve sürede akustik sinyal verilmesi ile kasılabilir ve bu kasılma akustik refleks olarak adlandırılır.

• İşitme Eşiği Üzerinde Uyarılma: İşitme eşiğinden 70-80 dB daha yüksek bir sesle uyarıldığında, stapes kasının kasılması kompliansta ölçülebilir değişikliğe neden olur.

Kullanım Alanları

• Orta Kulak Patolojileri: Orta kulak patolojilerinin tanısında kullanılır. Hafif derecedeki bilateral orta kulak patolojilerinde ipsilateral ve kontralateral refleksler kaybolabilir.

• İç Kulak ve Retro Koklear Patolojiler: İç kulak patolojilerinin ayırıcı tanısında ve retro koklear patolojilerin değerlendirilmesinde kullanılır.

• Fasiyal Sinir Paralizisi: Lezyonun yerinin belirlenmesinde kullanılır.

Refleks Decay

• Koklear Sinir Patolojileri: Koklear siniri etkileyen tümöral patolojilere tanı koyabilmek için AR’ın alınmamasının yanı sıra, süreli uyarana karşı alınan refleksin erime süresi de önemlidir.

• Test Prosedürü: Refleks decay testinde 500 Hz ve 1000 Hz’de saf ses kullanılır ve koklea AR eşiğinin 10 dB üzerinde, 10 sn süreyle uyarılır. Refleks eğrisinin başlangıç amplitüd değeri 5 sn içinde yarıya düşerse refleks erime pozitif kabul edilir.

Abnormal ART

• Recruitment: ART – AC PT =< 60, recruitment (cochlear pathology) belirtisi olabilir.

Kalibrasyon

• ANSI S3.39 Standardı: 0.5, 2.0 ve 5.0 cm³lük kalibrasyon kaviteleri kullanılır. Bu değerler kulak kanalını temsil eder ve bu testi yaptığımızda o değerde düz bir timpanogram eğrisi elde etmemiz gerekir.

• Günlük Kalibrasyon: Klinik biyolojik kalibrasyon yapılmalıdır.

Östaki Fonksiyon Testleri

• Normal Prosedür: İlk timpanogram çizdirilir ve ölçüme her zaman +200 daPa’dan başlanmalıdır. Negatiften pozitife doğru ölçüm yapıldığında tepe noktasının basınç değeri farklı bulunur.

• Valsalva Yöntemi: +200 daPa'da hastadan, ağzı ve burnu kapatarak yanaklarını kuvvetli bir şekilde şişirmesi istenir. Östaki fonksiyonu normal ise, timpanogram tepesi ilk ölçüme göre pozitif alana kayar.

• Toynbee Yöntemi: +200 daPa'da hasta burnu kapatarak birkaç kez yutkunur. Östaki normalse timpanogram tepesi negatif alana kayar.

Akustik Refleksin Önemi

Akustik refleks, iç kulağı zararlı yüksek şiddetli seslerden korumanın yanı sıra işitme sisteminin sağlık durumunu değerlendirmek için de kullanılır. Akustik refleks eşiği (ART), akustik refleksin meydana geldiği minimum ses şiddetidir. Bu eşik, işitme kayıplarının türünü ve derecesini belirlemek için önemli bilgiler sağlar.

Akustik Refleksin Klinik Kullanımı

Orta Kulak Patolojilerinin Tanısında

Orta kulak patolojileri, akustik refleksin kaybolmasına veya değişmesine neden olabilir. Hafif derecedeki bilateral orta kulak patolojilerinde ipsilateral ve kontralateral refleksler kaybolabilir.

İç Kulak ve Retro Koklear Patolojilerde

İç kulak patolojileri ve retro koklear patolojilerin ayırıcı tanısında kullanılır. Ayrıca, fasiyal sinir paralizisi durumlarında lezyonun yerini belirlemek için de yararlıdır.

Refleks Decay

Refleks decay, akustik refleksin süreli bir uyaran karşısında ne kadar süre devam ettiğini ölçer. Bu test, koklear siniri etkileyen tümöral patolojilerin tanısında kullanılır. Test sırasında, 500 Hz ve 1000 Hz frekanslarında saf ses kullanılır ve refleks decay testinde uyaran olarak koklea AR eşiğinin 10 dB üzerinde, 10 saniye süreyle uyarılır. Refleks eğrisinin başlangıç amplitüd değeri 5 saniye içinde yarıya düşerse refleks decay pozitif olarak kabul edilir.

Anormal ART ve Recruitment

Recruitment, cochlear patolojilerin (örneğin, sensorinöral işitme kaybı) bir belirtisi olabilir. ART – AC PT =< 60, recruitment olduğunu gösterebilir.

Kalibrasyon

Kalibrasyon, akustik refleks testlerinin doğruluğu için kritik öneme sahiptir. ANSI S3.39 standardına göre, her cihazda 0.5, 2.0 ve 5.0 cm³lük kalibrasyon kaviteleri kullanılması önerilir. Bu değerler kulak kanalını temsil eder ve testi yaptığımızda o değerde düz bir timpanogram eğrisi elde edilmelidir. Klinik biyolojik kalibrasyon günlük olarak yapılmalıdır.

Östaki Fonksiyon Testleri

Östaki borusunun işlevini değerlendiren testler, normal prosedürle ilk timpanogramın çizilmesiyle başlar. Ölçüme her zaman +200 daPa’dan başlanmalıdır.

Valsalva Yöntemi

+200 daPa'da hastadan, ağzı ve burnu kapatarak yanaklarını kuvvetli bir şekilde şişirmesi istenir. Eğer östaki fonksiyonu normalse, timpanogram tepesi ilk ölçüme göre pozitif alana kayar.

Toynbee Yöntemi

+200 daPa'da hastadan, burnunu kapatarak birkaç kez yutkunması istenir. Eğer östaki fonksiyonu normalse, timpanogram tepesi ikinci ölçüme göre negatif alana kayar.