İşitme Cihazlarında Mikrofon: Sesin Kalbine Yolculuk

Mikrofon Neden Bu Kadar Önemli?

İşitme cihazının duyduğu her ses, mikrofon sayesinde içeri girer. Mikrofon, kullanıcı çevresindeki akustik enerjiyi elektrik enerjisine dönüştürür. Yani cihazın beyni olan dijital işlemciye “ham veri” sağlayan ilk bileşen mikrofonlardır. Bu yüzden mikrofonun kalitesi, cihazın sağlayacağı işitsel deneyimin temelini oluşturur.

Mikrofonun Temel Görevi: Giriş Transdüseri

Mikrofon, işitme cihazının “input transducer” bileşenidir. Görevi:

• Ortamdaki akustik enerjiyi (konuşma, çevre sesleri) elektrik sinyaline dönüştürmek.

• Bu sinyali işitme cihazının dijital işlemcisine aktarmak.

• Sesin frekans tepkisini ve bütünlüğünü koruyarak cihazın amplifikatörüne iletmek.

Çalışma Prensibi:

• Mikrofonun içinde metalize plastikten yapılmış, sabit elektrik yükü tutan bir diyafram bulunur.

• Ses dalgaları bu diyaframa çarptığında titreşim oluşturur.

• Bu titreşimler arkadaki materyalin elektriksel özelliklerini değiştirir ve elektrik sinyali oluşur.

Mikrofonların Temel Özellikleri

• Boyut: Günümüz işitme cihazı mikrofonları son derece küçüktür (5 × 4 × 2 mm veya 2.5 mm çapında silindirik mikrofonlar).

• Frekans Yanıtı: Mikrofonlar farklı frekans tepkilerine sahiptir; üretim aşamasında uygulamaya göre “tuning” yapılabilir.

• Rezonans Frekansı: Üretim sürecinde rezonans frekansı kaydırılabilir.

• İç Gürültü: Elektrik devresindeki dirençler ve yarı iletkenlerden dolayı oluşan içsel gürültü vardır; “expansion circuits” bu gürültüyü azaltır.

Yönsellik (Directional) ve Omnidirectional Mikrofonlar

• Omnidirectional Mikrofonlar: Tüm yönlerden gelen sesleri eşit biçimde algılar. Günümüzde işitme cihazlarının çoğunda en az iki omnidirectional mikrofon bulunur.

• Directional Mikrofonlar: Belirli bir yönden gelen sesleri daha fazla vurgular. Gürültülü ortamlarda konuşma anlaşılırlığını artırır.

• Dijital Algoritmalar: İki mikrofon kullanılarak dijital işlemci üzerinden yönsellik elde edilir. Bu sayede mikrofon “directional processing” yapar.

Mikrofonların Ses Kalitesine Etkileri

• Düşük Frekans Roll-Off: Yönsellik teknolojisi kullanıldığında doğal olarak düşük frekanslarda azalma (roll-off) olur. Bu, amplifikatör kazancı ile dengelenirse cihaz sessiz ortamlarda “gürültülü” hissi verebilir.

• Rüzgâr Gürültüsü: Özellikle BTE cihazlarda ve yönsellik açıkken mikrofon rüzgârdan kaynaklı gürültü üretir. Modern cihazlar bu sorunu azaltan özel devrelere sahiptir.

• Debris ve Kir: Mikrofon portuna giren kulak kiri veya toz, frekans tepkisini bozabilir; yönsel mikrofonu omnidirectional’a dönüştürebilir.

Mikrofon Seçimi ve Bakımı

• Kalite Kontrol: Mikrofon portlarının düzenli temizlenmesi gerekir.

• Dayanıklılık: Mikrofonlar nem ve kulak kiri gibi çevresel etkenlere karşı hassastır.

• Kullanıcı Eğitimi: Hastalara cihazın mikrofon bölgesini nasıl koruyacakları anlatılmalıdır.

Mikrofonlar, işitme cihazının kalbinde yer alır. Dijital işlemci ne kadar gelişmiş olursa olsun, mikrofon kalitesi zayıfsa cihazın performansı sınırlanır. İki omnidirectional mikrofonla yönsellik elde etmek, expansion devreleriyle gürültüyü azaltmak ve mikrofon portlarını temiz tutmak işitme cihazı performansını doğrudan etkiler.