Odyolojik Rehabilitasyon: Mesleğin Kalbi ve Güncel Gerçeklik

Odyolojinin tarihsel doğuşu, Birinci Dünya Savaşı’nda gaz maskeleri ve askerî işitme kaybı rehabilitasyonu çalışmalarıyla başlar. O tarihten bu yana “aural” (işitsel) ya da “audiologic” (işitme bilimi) rehabilitasyon, mesleğimizin özü olarak kabul edilir. Ne var ki, günümüzde klinik pratik büyük ölçüde tanı ve test prosedürlerine odaklanmakta; rehabilitasyon hizmetleri sıklıkla geri ödeme kapsamı dışında kalmaktadır. Peki bu algı-pratik uyumsuzluğu neden yaşıyoruz?

Rehabilitasyonun Tanımı ve Kapsamı

• Aural Rehabilitasyon (AR): İşitsel eğitim, konuşma okumayı (speechreading) öğretme, işitsel dikkat ve ayrım becerilerini güçlendirme çalışmaları

• Audiologic Rehabilitasyon: AR tanımını genişleterek, işitme cihazı uygulamaları, çevresel akustik düzenlemeler ve psikososyal destek programlarını da içerir

• Auditory Rehabilitation: İngilizce literatürde AR’e eşlik eden terim, genellikle “işitsel yeniden kazanım” sürecine vurgu yapar

AR’in temelinde, işitme kaybı olan bireyin günlük yaşam kalitesini yükseltecek “beceri kazandırma” ve “çevresel düzenleme” stratejileri yatar. Teorik olarak mesleğimizi tanımlayan bu alan; pratikte yetersiz kaynak, eğitim eksikliği ve finansal teşviklerin yetersizliği nedeniyle geri planda kalabiliyor.

Uygulama ile Algı Arasındaki Uçurum

1. Eğitim Müfredatında Ağırlık

   • Üniversitelerde AR derslerinin sayısı ve süresi, tanı yöntemlerine kıyasla daha sınırlı olabiliyor.

2. Klinik Öncelikler

   • İşitme cihazı ayarı, saf ses odyometrisi ve immittance testleri, sigorta kapsamı ve protokol zorlukları nedeniyle ön planda.

3. Geri Ödeme Politikaları

   • Üçüncü taraf sağlık sigortaları, işitsel eğitim ve konuşma okuma hizmetlerini çoğunlukla “tıbbi gereklilik” olarak tanımayıp, ödemeyi reddedebiliyor.

Bu durum, hem yeni mezun odyologları hem de deneyimli profesyonelleri AR’den uzaklaştırarak mesleğin bütünsel etkisini zayıflatıyor.

Değişen Sağlık Hizmetleri Ortamına Uyum

Sağlık sistemleri daha bütüncül, hasta merkezli ve maliyet-etkin yaklaşımlar talep ediyor. Odyologlar olarak şu adımları atmalıyız:

• AR Modellerini Entegre Etmek: Tanı ve rehabilitasyonu bir silsile olarak ele alan, multidisipliner ekip çalışmaları

• Hibrit Hizmet Sunumu: Yüz yüze işitsel eğitim seanslarıyla tele-rehabilitasyonun kombinasyonu

• Veriye Dayalı Uygulamalar: AR’de elde edilen ilerlemeyi kantitatif olarak izleyecek ölçüm araçları geliştirmek

• Politika Etkinliği: Sigorta sağlayıcıları ve sağlık otoriteleri nezdinde AR’in uzun vadeli maliyet tasarrufu ve yaşam kalitesi kazanımlarını savunmak